Giáo trình phân tích thiết kế thông tin
MỤC LỤC
Chương 1.   TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH VÀ THIẾT KẾ HTTT
1.1 Tổng quan về hệ thống thông tin                                                                   5
1.1.1 Đặt vấn đề                                                                                         5
1.1.2 Hệ thống - Hệ thống thông tin                                                           6
1.2 Các hệ thống thông tin thông dụng                                                       6
1.2.1 Hệ xử lý dữ liệu (DPS-Data Processing System)                                6
1.2.2 Hệ thông tin quản lý (MIS-Management Information System)            7
1.2.3 Hệ hỗ trợ quyết định (DSS- Decision Support System)                       7
1.2.4 Hệ chuyên gia (ES-Expert System)                                                      8
1.3 Các thành phần của một hệ thống thông tin quản lý                                      8
1.4 Các tính năng của một HTTT                                                               10
1.5 Mục đích, yêu cầu phương pháp phân tích thiết kế HTTT                             11
1.5.1 Mục đích                                                                                            11
1.5.2 Yêu cầu                                                                                             11
1.6 Xây dựng thành công một hệ thống thông tin                                                11
1.6.1 Khái niệm về một dự án công nghệ thông tin thành công                            11
1.6.2 Quản lý và phát triển một dự án công nghệ thông tin                       12
1.6.2.1 Khởi tạo dự án                                                                                12
1.6.2.2 Lập kế hoạch dự án                                                                        13
1.6.2.3 Thực hiện dự án                                                                                       13
1.6.2.4 Kết thúc dự án                                                                                14
1.7 Giới thiệu một vài phương pháp phân tích thiết kế                                        15
1.7.1 Phương pháp phân tích thiết kế có cấu trúc                                                15
1.7.2 Phương pháp phân tích thiết kế Merise                                             16
1.7.4 Phương pháp phân tích GLACSI                                                      19
1.8 Những sai lầm có thể xảy ra khi phân tích thiết kế HTTT                             20
1.9 Các giai đoạn xây dựng một hệ thống thông tin tin học hóa                          20
1.9.1 Lập kế hoạch                                                                                     21
1.9.2 Phân tích                                                                                           22
1.9.2.1 Phân tích hiện trạng                                                                        22
1.9.2.2 Phân tích khả thi và lập hồ sơ nhiệm vụ                                        23
1.9.2.3. Xây dựng mô hình hệ thống chức năng                                         23
1.9.3 Thiết kế                                                                                             24
1.9.4 Giai đoạn thực hiện                                                                           24
1.9.5 Chuyển giao hệ thống                                                                        25
1.9.6 Bảo trì                                                                                               26
1.10 Các mức bất biến của một hệ thống thông tin                                              26
1.10.1 Mức quan niệm                                                                                26
1.10.2 Mức tổ chức                                                                                     27
1.10.3 Mức vật lý (tác nghiệp)                                                                             27
Chương 2.       NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG CỦA HTTT
2.1 Một số vấn đề chung khi nghiên cứu hệ thống                                               29
2.2 Yêu cầu đặt ra đối với hệ thống thông tin tin học hóa                                   30
2.2 Quy mô tin học hóa                                                                                        31
2.3 Vai trò của những người tham gia phát triển hệ thống thông tin                    32
2.3.1 Người quản lý hệ thống thông tin                                                      32
2.3.2 Người phân tích hệ thống                                                                            32
2.3.3 Người lập trình                                                                                  33
2.3.4 Người sử dụng đầu cuối                                                                     33
2.3.5 Kỹ thuật viên                                                                                     34
2.3.6 Chủ đầu tư                                                                                         34
2.4 Nghiên cứu hiện trạng                                                                           34
2.4.1 Mục đích                                                                                            34
2.4.2 Nội dung nghiên cứu và đánh giá hiện trạng                                               35
2.4.3 Các kỹ thuật thu thập thông tin                                                                  35
2.4.3.1 Các khái niệm và thuật ngữ sử dụng trong khảo sát hiện trạng                35
2.4.3.2 Các phương pháp nghiên cứu hiện trạng                                        37
2.5 Các công việc sau khảo sát hiện trạng                                                            41
2.5.1 Xử lý sơ bộ kết quả khảo sát                                                             41
2.5.2 Tổng hợp kết quả khảo sát                                                                42
2.5.2.1 Tổng hợp các xử lý                                                                         42
2.5.2.2 Tổng hợp các dữ liệu                                                                      43
2.5.3 Hợp thức hoá kết quả khảo sát                                                                   44
2.6 Giới thiệu nghiên cứu hiện trạng của một số HTTT                                       45
2.6.1 Hệ thống thông tin "Quản lý kho hàng"                                            45
2.6.2 Hệ thống thông tin  " Quản lý công chức"                                         49
2.5.3 Hệ thống thông tin  "Quản lý đào tạo"                                                        50
2.7 Phân tích hệ thống về chức năng                                                                    51
2.7.1 Các mức độ diễn tả chức năng                                                           52
2.7.2 Biểu đồ chức năng  nghiệp vụ BFD                                                   53
2.8.1 Sơ đồ ngữ cảnh                                                                                  55
2.8.2 Biểu đồ luồng dữ liệu DFD                                                                56
2.8.3 Kỹ thuật phân mức                                                                                     60
Chương 3. MÔ HÌNH QUAN NIỆM CỦA HTTT
3.1 Giới thiệu về mô hình quan niệm                                                                   64
3.2 Mô hình thực thể-mối quan hệ (mô hình ER)                                                 64
3.2.1 ý nghĩa của mô hình                                                                          64
3.2.2 Các thành phần của mô hình ER                                                       64
3.2.1 Thực thể và tập thực thể                                                                             65
3.2.2 Thuộc tính                                                                                         66
3.3 Mối quan hệ giữa các tập thực thể                                                                  67
3.3.1 Mối quan hệ                                                                                                67
3.3.2 Bản số                                                                                               70
3.3.3 Bản số trực tiếp giữa các mối quan hệ                                                         71
3.3.4. Tách một mối quan hệ đa nguyên thành các mối quan hệ nhị nguyên       72

3.3.5. Ràng buộc phụ thuộc hàm trên mối quan hệ đa nguyên                            75

3.4 Một vài nhận xét để rà soát lại mô hình ER                                         78
3.4.1 Đối tượng nào có thể làm tập thực thể?                                                      78
3.4.2 Yếu tố thông tin gì có thể làm thuộc tính cho một tập thực thể?                 79
3.4.3 Loại bỏ các thuộc tính vô nghĩa                                                                  79
3.4.4 Tính độc lập của các thuộc tính                                                                  79
3.4.5 Xác định thuộc tính khóa                                                                            79
3.4.6 Tách thuộc tính có dung lượng lớn                                                    80
3.4.7 Xử lý một thuộc tính lặp nằm trong một tập thực thể                       80
3.4.8 Xử lý một nhóm thuộc tính lặp nằm trong cùng một tập thực thể              81
3.4.8 Xử lý các thuộc tính phức hợp                                                          81
3.4.9 Các tập thực thể có mối quan hệ ISA                                                          81
3.5  Mô hình quan niệm về dữ liệu                                                              82
3.6 Mô hình quan niệm xử lý                                                                     85
3.6.1 Mục đích                                                                                            85
3.6.2 Một số thuật ngữ và khái niệm                                                                   85

Chương 4.  MÔ HÌNH TỔ CHỨC CỦA HTTT                                              94

4.1 Khái niệm                                                                                             94
4.2 Mô hình dữ liệu quan hệ                                                                       94
4.2.1 Các định nghĩa cơ bản                                                                       94

4.2 Mô hình tổ chức dữ liệu                                                                        96

4.2.1 Khái niệm                                                                                          96

4.2.2 Quy tắc chuyển đổi                                                                            97

4.2.3. Thuật toán chuyển đổi mô hình ER thành các quan hệ                  105

4.2.3 Mô hình tổ chức dữ liệu                                                                  111

4.3 Chuẩn hoá và kiểm tra lại mô hình ER                                              114
4.3.1 Mục đích của chuẩn hóa                                                                  114
4.3.2  Định nghĩa các dạng chuẩn                                                            115
4.3.3 Chuẩn hoá các lược đồ quan hệ                                                       116
4.3.4 Một số ví dụ về chuẩn hoá                                                              118
4.4 Ràng buộc toàn vẹn                                                                           129

4.5 Mô hình tổ chức về xử lý                                                                   131

4.5.1 Mục đích                                                                                         131
4.5.2 Các khái niệm                                                                                 131
4.4.2 Bảng công việc                                                                                132
4.4.4 Mô hình tổ chức về xử lý                                                                133
Chương 5.      MỨC VẬT LÝ CỦA HTTT                                       138
5.1 Mô hình vật lý về dữ liệu                                                                   138
5.1.1 Thiết kế cơ sở dữ liệu vật lý                                                            138
5.1.2 Thiết kế các trường                                                                          139
5.1.2 Thiết kế các file                                                                               140
5.1.3 Các hệ quản lý file                                                                           140
5.1.4 Các cấu trúc dữ liệu và phương thức truy nhập                              141
5.1.6 Xác định quy mô file và không gian lưu trữ cần thiết                      142
5.2 Mô hình vật lý về xử lý                                                                      145
5.2.1 Mục đích                                                                                         145
5.2.2 Mô đun xử lý                                                                                  145
5.2.3 Phân rã mô đun                                                                               146
5.2.4 Sơ đồ tổng thể phân rã chức năng                                                   147
5.2.5 Mô tả các mô đun                                                                           150