[NCKH] Phòng chống rửa tiền qua hệ thống ngân hàng (bản tóm tắt)
BẢN TÓM TẮT
PHÒNG CHỐNG RỬA TIỀN THÔNG QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
Trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, đối với hầu hết các nước, rửa tiền được nâng lên thành những vấn đề rất cấp thiết, do những tác động tiêu cực đến nền kinh tế, xã hội mỗi nước đồng thời các thủ đoạn được sử dụng ngày càng tinh vi, phức tạp kể cả qua hệ thống ngân hàng. Việt Nam đã ban hành một số quyết định, nghị định, luật về phòng chống rửa tiền, phần nào đã đáp ứng yêu cầu của công tác này và tương đối phù hợp với các khuyến nghị của các tổ chức quốc tế, tuy nhiên vẫn còn thiếu một số văn bản pháp luật đủ mạnh trong lĩnh vực phòng chống khủng bố. Việc áp dụng các biện pháp phòng chống rửa tiền trong các Ngân hàng thương mại tuy có nhiều tiến bộ rõ rệt so với thời kì trước nhưng vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế. Do đó, chúng ta cần có những hướng đi mới, rõ ràng dựa trên các chuẩn mực quốc tế và kinh nghiệm của các nước đi trước.
Trong những năm gần đây, các hoạt động rửa tiền đang mở ra nhanh chóng nhằm đối phó với những biện pháp đối kháng đang được tăng cường mạnh mẽ. Cộng đồng quốc tế đang chứng kiến việc sử dụng những phương pháp ngày càng tinh vi để di chuyển các quỹ bất hợp pháp qua hệ thống tài chính trên toàn cầu và thừa nhận sự cần thiết phải tăng cường hợp tác đa phương trong cuộc chiến chống loại hoạt động phạm tội này.
Rửa tiền đã trở thành một vấn nạn nghiêm trọng mang tính quốc tế. Đặc biệt, khi các trung tâm tiền tệ hàng đầu thế giới nỗ lực chống lại các hoạt động rửa tiền thì những tội phạm rửa tiền lại có thêm động cơ để chuyển hoạt động rửa tiền sang các quốc gia mới nổi, trong đó có Việt Nam.
Theo Cơ quan phòng chống tội phạm và ma túy của Liên hợp quốc (UNODC) (2008) thì so với thế giới vấn đề rửa tiền còn mới ở Việt Nam. Tuy nhiên, khi càng hội nhập sâu thì nguy cơ dẫn đến rửa tiền càng lớn và tinh vi hơn. Theo ước lượng của UNODC hiện nay có khoảng từ 2% đến 5% GDP toàn cầu là tiền bất hợp pháp được "rửa" thông qua các hình thức khác nhau. Nếu chỉ tính mức thấp nhất là 2% thì con số này tại Việt Nam cũng được ước tính là khoảng 2,25 tỷ đô-la Mỹ. Chính vì vậy mà công tác phòng chống rửa tiền hiện nay ở nước ta đang đặt ra những vấn đề bức thiết nhưng lại khó khăn, đặc biệt là trong lĩnh vực hoạt động ngân hàng - một lĩnh vực tương đối nhạy cảm trong nền kinh tế và cũng là lĩnh vực thường xuyên được các tội phạm rửa tiền chú ý đến. Thực tế, ở Việt Nam trong những năm gần đây đã xuất hiện một số vụ liên quan tới rửa tiền qua Ngân hàng Việt Nam.
Với tình trạng trên, cần có những biện pháp cụ thể và đồng bộ nhằm phòng chống tối đa rửa tiền. Trong khuôn khổ bài nghiên cứu, nhóm nghiên cứu sẽ làm rõ một số khái niệm liên quan, tình trạng rửa tiền trên thế giới và Việt Nam, phân tích kinh nghiệm thế giới và khuyến nghị giải quyết vấn nạn rửa tiền ở Việt Nam trong thời gian tới.
Một số khái niệm về rửa tiền thông qua hệ thống ngân hàng.
Rửa tiền
Có thể định nghĩa rửa tiền theo một số cách. Hầu hết các nước trên thế giới tán thành định nghĩa được sử dụng trong Công ước của Liên Hợp Quốc về chống buôn bán bất hợp pháp ma túy và các chất hướng thần