Sự cần thiết phải gia nhập WTO (VnExpress, Vneconomy)

Sự phát triển như vũ bão của cách mạng khoa học – công nghệ đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trên thế giới, thúc đẩy quá trình quốc tế hóa, xã hội hóa nền kinh tế cũng như quá trình tham gia của mỗi quốc gia vào phân công lao động và hợp tác quốc tế. Các định chế và tổ chức kinh tế – thương mại khu vực và thế giới đã và đang được hình thành tạo ra sự liên kết, phụ thuộc lẫn nhau ngày càng cao giữa các quốc gia và khu vực.

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) thành lập ngày 1/1/1995 là tổ chức quốc tế duy nhất đưa ra những nguyên tắc thương mại giữa các quốc gia trên thế giới. WTO cùng với Ngân hàng thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) cấu thành ba trụ chính trong hệ thống kinh tế thế giới. Vai trò này ngày càng được thể hiện rõ thông qua các chức năng chính:

• Quản lý các hiệp định về Thương mại quốc tế.
• Diễn đàn cho các vòng đàm phán thương mại.
• Giải quyết các tranh chấp thương mại.
• Giám sát các chính sách thương mại.
• Trợ giúp về kỹ thuật và đào tạo cho các quốc gia đang phát triển.
• Hợp tác với các tổ chức quốc tế khác.

Cùng với việc ra đời của WTO, phạm vi của tiến trình tự do hóa thương mại đa phương ngày càng mở rộng, không còn dừng ở các vấn đề mang tính chất thương mại thuần tuý. Thương mại ở đây bao hàm cả thương mại dịch vụ, quyền sở hữu trí tuệ, đầu tư nước ngoài, chính sách cạnh tranh, minh bạch hóa các thủ tục mua sắm chính phủ, thuận lợi hóa thương mại, thương mại và môi trường... Điều này đòi hỏi các nước cần có sự điều phối chặt chẽ, nhịp nhàng giữa nhiều lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế. Trong thời gian qua, nhiều nền kinh tế với các mức độ phát triển khác nhau đã lần lượt gia nhập WTO. Đặc biệt, sự kiện Trung Quốc – quốc gia với số dân đông nhất thế giới chiếm 1/5 thị trường tiêu dùng của thế giới, khoảng 25% thương mại của VN với nước ngoài – gia nhập WTO vào năm 2001 có tác động mạnh đến kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam (VN) nói riêng. Tính đến nay, số thành viên WTO đã lên tới 148, chiếm 97% thương mại toàn cầu và 25 quốc gia đang trong quá trình đàm phán gia nhập. Trong tương lai gần, tổ chức này sẽ có số thành viên bằng số thành viên của Liên hợp Quốc (191 nước).

          Từ khi WTO khởi đầu vòng đàm phán mới (Vòng Doha) đã có một số nước đang phát triển gia nhập vào tổ chức này; gần đây nhất là Campuchia và Nê-pan. Một vài nước đã rút ngắn quá trình đàm phán thậm chí bỏ qua hầu hết các bước để nhanh chóng được kết nạp. Nhân tố đó cho thấy gia nhập WTO đang ngày càng có vai trò hấp dẫn hơn đối với các nền kinh tế đang phát triển trong bối cảnh toàn cầu hoá trong đó có VN. Hiện nay, chỉ còn VN cùng với Lào trong ASEAN và ASEM, cùng với Nga trong số 21 nền kinh tế APEC chưa phải là thành viên của WTO. Ngoài ra còn có Ukraina và Arab Saudi là các nền kinh tế đáng kể vẫn đứng ngoài WTO (riêng Arab Saudi đang ở giai đoạn cuối cùng của tiến trình gia nhập).